Remisje w przebiegu schizofrenii
Autor: Zuzanna Rączka
Remisja jest okresem stabilizacji, gdy objawy na jakiś czas zanikają lub zmniejsza się ich intensywność. Taka sytuacja może wiązać się z wieloma różnymi emocjami - przede wszystkim z niepewnością. W poniższym artykule przyjrzyjmy się remisji z perspektywy wiedzy naukowej, a także możliwych subiektywnych odczuć osoby cierpiącej na schizofrenię i jej otoczenia.
Jak zdefiniować remisję?
Społeczne podejście do zaburzeń psychicznych znacznie zmieniło się na przestrzeni lat. Obecnie dąży się do dostrzegania różnorodności, zasobów pacjentów i potencjalnych możliwości. W sposobie myślenia o schizofrenii pojawiły się takie słowa jak: zdrowienie, subiektywne poczucie zadowolenia, jakość życia. Do tej pory jasno określono wyłącznie kryteria dla remisji objawowej. Jest to utrzymywanie się przez co najmniej sześć miesięcy mniejszego nasilenia kluczowych objawów schizofrenii. Oceny dokonuje się za pomocą odpowiednich narzędzi psychologicznych.
Czy ustąpienie objawów jest normalne w przebiegu schizofrenii?
Należy mieć na uwadze, że ustąpienie części lub całości objawów jest zjawiskiem całkiem powszechnym. Według badań remisja objawowa występuje od 17% do 78% osób po pierwszym epizodzie schizofrenii i 16% do 62% po wielu epizodach. Tak duże rozbieżności w szacunkach zależą od metodologii badań, długości obserwacji i zastosowanych interwencji. Czas trwania remisji może obejmować okres od kilku miesięcy do kilku lat. Objawy są osłabione, ale niekiedy nie zanikają całkowicie, jednak osoba objęta odpowiednim wsparciem ma narzędzia, aby poradzić sobie z nimi. Zdarzają się również gorsze i lepsze dni - jak u każdego.
Czy remisja jednoznacznie oznacza poprawę stanu zdrowia?
Jak wspomniano powyżej, jednoznacznie określono wyłącznie kryteria remisji objawowej, która bazuje na niższych wynikach testów służących do diagnozy schizofrenii. Spełnienie tych kryteriów nie zawsze jest równoznaczne z dobrym funkcjonowaniem społecznym, satysfakcją i zadowoleniem. Szczególnie istotną jest remisja funkcjonalna, które odnosi się do zdolności pacjenta do pełnienia ról społecznych, zawodowych i rodzinnych. Osiągnięcie remisji funkcjonalnej często wymaga nie tylko kontroli objawów, ale także wsparcia psychospołecznego i rehabilitacji. Aby wnioskować o całościowym stanie pacjenta warto wykorzystać różnorodne metody diagnozy: pogłębiony wywiad, obserwację testy psychologiczne, a także opinię najbliższego otoczenia. Globalna ocena funkcjonowania pacjenta w różnych kontekstach społecznych jest nieco bliżej stanu określanego jako “powrót do zdrowia”. Badania wskazują, że osiąga go około 8,1%–20,0% osób.
Co pomaga w procesie zdrowienia?
Osiągnięcie remisji objawowej po pierwszym epizodzie schizofrenii stanowi korzystny czynnik rokowniczy. Wdrożenie kompleksowych programów opieki psychologicznej i psychiatrycznej przyczynia się do zapobiegania negatywnym następstwom choroby. Programy te pozwalają m.in. ograniczyć ryzyko pogłębiania się deficytów, wspierają odbudowę lub utrzymanie relacji społecznych, rozwój umiejętności życia codziennego i kompetencji interpersonalnych, a także ułatwiają rehabilitację zawodową oraz powrót do nauki.
Remisja może być spowodowana różnorodnymi czynnikami: biologicznymi, farmakologicznymi, psychologicznymi, środowiskowymi. O ile niekoniecznie mamy wpływ na reakcje biologiczne własnego organizmu lub efekty zastosowanych leków, istnieją czynniki, na które każdy ma wpływ. Należą do nich: dążenie do wczesnej interwencji i diagnozy, motywacja, podążanie za wskazówkami specjalistów, praca nad własnymi reakcjami emocjonalnymi i myślami oraz korzystanie z sieci wsparcia społecznego.
W dotychczasowych badaniach porównywano skuteczność programów terapeutycznych obejmujących psychoedukację rodzin oraz trening umiejętności społecznych z tradycyjnym modelem terapii, który wypadał mniej korzystnie. Programy środowiskowe wydają się przynosić lepsze efekty niż interwencje indywidualne. Dłużej utrzymująca się remisja wiąże się z lepszym rokowaniem.
Co przeszkadza w procesie zdrowienia?
Trudności w czasie przed hospitalizacją i długo nieleczona psychoza nie działa na korzyść pacjenta. Również opóźnienie wdrożenia kompleksowego wsparcia społecznego skutkuje gorszym przebiegiem schizofrenii w długoterminowej perspektywie, podobnie jak ignorowanie zaleceń lekarskich. Eksperymentowanie na własną rękę nie jest wskazane. Remisja może wynikać z wielu różnych czynników - okresowa poprawa może nastąpić w niespodziewanym momencie i prowadzić do przekonania, że jakieś ryzykowne działanie było czynnikiem leczącym. Warto omówić ze specjalistą podejmowane czynności.
Jakie myśli mogą towarzyszyć pacjentowi podczas remisji?
Gdy po epizodach psychotycznych, niejednokrotnie bardzo wyczerpujących i związanych z koniecznością hospitalizacji, przychodzi czas stabilności, naturalną reakcją będzie zadowolenie lub radość i poczucie odzyskania zdrowia. Jednak bardzo prawdopodobne, że towarzyszyć będzie temu także niepewności. Jak długo potrwa ten względnie dobry czas? Czy jest to już koniec choroby? Co takiego zrobiłem/ zrobiłam, że mi pomogło? Czy to zasługa dobrze dobranych leków, działań terapeutycznych, własnych predyspozycji czy może zupełny przypadek?Uczucie nadziei, snucie planów na przyszłość, poczucie kontroli nad własnymi trudnościami i możliwość wdrożenia nowych sposobów funkcjonowania przeplata się z uczuciem "ciszy przed burzą", brakiem zaufania do własnego umysłu oraz oporem otoczenia.
Powyżej wielokrotnie przedstawiono, jak ważne jest wsparcie społeczne. Dlatego negatywne reakcje najbliższych podczas stanu remisji nie pomogą pacjentowi - oczekiwanie pogorszenia, próby kontroli, nieufność, nadmierna troska lub oczekiwanie całkowitej poprawy. Postawa otoczenia ma szczególny wpływ na to, jak osoba w remisji postrzega siebie i jej przyszłość. Wspieranie, nadzieja, duma z osiągniętego postępu i doceniania wykonanej pracy, a przede wszystkim bycie blisko zawsze jest korzystną metodą wsparcia, niezależnie od sytuacji.
Remisje w schizofrenii są trudnym tematem. Ten stan nie jest łatwy do zdefiniowania oraz zbadania. Trudności metodologiczne sprawiają, że nie powinniśmy do końca ufać procentom i statystykom. Kluczowym czynnikiem do osiągnięcia korzystnego stanu remisji funkcjonalnej jest szybkie, kompleksowe i profesjonalne wsparcie, obejmujące nie tylko pomoc psychologiczną i farmakoterapię, ale także aktywację społecznej sieci wsparcia danej osoby. O ile działania specjalistów i funkcjonowanie całego systemu często pozostają poza naszym wpływem lub wiedzą, o tyle odpowiednie działania wobec rodziny i bliskich są odpowiedzialnością każdego z nas.
Bibliografia:
Andreasen, N. C., Carpenter Jr, W. T., Kane, J. M., Lasser, R. A., Marder, S. R., Weinberger, D. R. (2005). Remission in schizophrenia: proposed criteria and rationale for consensus. American Journal of Psychiatry, 162(3), 441-449.
Cechnicki, A., Bielańska, A. (2017). Wpływ wczesnej psychospołecznej interwencji na odległe kliniczne wyniki leczenia osób chorujących na schizofrenię. Psychiatria Polska, 51(1). https://doi.org/10.12740/PP/6190Grabowska-Fudala, B., Rybakowski, J. (2014). Funkcjonowanie społeczne i jakość życia u chorych na schizofrenię–zależność z remisją objawową i czasem trwania choroby. Psychiatr. Pol, 48(2), 277-288.
Fundacja Artsider im. Cypriana Michalika
KRS: 0001134250
Konto do wpłat: PKO BP
26 1020 2892 0000 5102 0941 4758
Śledź nas:
Napisz do nas
artsider@artsider.pl
798 017 122
artsider@artsider.pl
Jesteśmy Fundacją Artsider. Wspieramy osoby zmagające się ze schizofrenią i po kryzysie psychicznym - promujemy ich talent artystyczny walcząc z wykluczeniem i stereotypami.
Sprzedajemy papierowe kubki dla kawiarni, ozdobione unikalnymi grafikami osób chorujących na schizofrenię i organizujemy wystawy dzieł
Kontakt
Menu